Download het artikel in 
ENGINEERINGNET.BE - Weefmachinebouwer Vandewiele (Marke) bewandelt al even het digitaliseringspad. CEO Charles Beauduin mikt op de volledig ‘geconnecteerde’ fabriek waar elke machine met de volgende praat. “De fabriek moet één machine worden” die ook communiceert met de verkopers en de toeleveranciers. Die hele communicatieketen, van tekening tot product loopt over zijn TexConnect.
Als je alles digitaal wilt aansturen, heb je digitale motoren nodig. Beauduin herinnert zich de beurs in Birmingham in 2003. “Toen telden we minder dan 50 elektrische servomotoren op de stand. Vandaag hebben we er op deze stand alleen al 20.000.” Hij rekent op een jaarlijkse 45% cumulatieve groeivoet voor deze technologie. Het bedrijf bouwt motoren in China met Chinese componenten. Maar er is meer. De machinebouwer werkt samen met VUB, KUL, WTCB,… en zet het traditionele weven op zijn kop.
Klassiek weven kent zowel ‘schering’ als ‘inslag’. Vandewiele ontwikkelde een getouw zonder schering die een totale revolutie in de industrie moet inluiden. De onderneming, die een 3.000 medewerkers telt, heeft ook fabrieken draaien in China. Elke productgroep wordt op één locatie geproduceerd. In tijden van handelsoorlogen is het dan ook niet eenvoudig om ‘globaal’ te werken. “Amerikaanse heffingen op producten uit China (25% heffingen op grond van ‘nationale veiligheid’) wegen ook op onze klanten,” aldus Beauduin.
Hij wijst naar Iran, een traditionele partner in tapijt weven, die nu volledig afgesloten is. “Machinebouw is een cyclisch gebeuren. Het ging tien jaar lang goed.” En op bepaalde markten, zoals die in de Verenigde Staten, gaat het nog steeds goed. Toch verwacht hij een daling van de omzet. Hoeveel? “In 2007-2009 verloren we 45% van de omzet.” Of het ook nu zoveel wordt? Enkele maanden later plant het bedrijf een herstructurering.
Beauduin gelooft ondertussen sterk in de vrije markt. “China speelt een vooraanstaande rol. Het is ook perfect mogelijk voor Europese bedrijven om ginder een markt te maken.” Patenten helpen. “Die zou ik ook graag zien op software. Patenteren of niet, het is steevast een keuze. Je moet hoe dan ook voorblijven.”
Digitalisering
“Wereldwijd is de vraag naar digitalisering groot. Die digitalisering is trouwens nog maar net begonnen”, zegt Luc Tack, CEO bij het Ieperse Picanol, die precies daarom pleit om snel door te zetten met 5G. Dat moet er zo rap mogelijk komen, niet alleen voor de pure functionaliteit van die technologie “maar ook voor de perceptie.”
Toen was nog niet helemaal duidelijk dat een nieuwe regering tegen nieuwjaar nog helemaal niet aan de orde was. Op de beurs, een paar weken nadat Picanol zijn 100.000e luchtweefmachine afleverde, showde het zijn nieuw OmniPlus-i luchtweefmachineplatform: sneller, touch display, intuïtief, smart chat, minder verlies, efficiënter luchtverbruik. Zowat om de zeven jaar is er een machineplatformwissel. Tussendoor zijn er upgrades.
“Itma, om de vier jaar, zijn onze Olympische Spelen. Daar hebben we vier jaar voor getraind.” Met een dozijn machines dekte Picanol de breedte van de textielmarkt af op de beurs. Picanol heeft metaalbewerker Melotte onder de vleugels die al enkele jaren 3D-print in metaal. “We kennen de mogelijkheden van 3D-printen. Maar vergis u niet.” Iedere technologie schept zijn eigen uitdagingen. Ook artificiële intelligentie is het bedrijf niet vreemd.
“Chinezen maken onze machines al meer dan twintig jaar na. Voor ons is dat een opportuniteit om te tonen dat we beter zijn”, aldus Tack die wijst naar een portfolio van meer dan 800 octrooien. “Die bieden wel bescherming. Zo hebben we al kopieerders aangevochten en machines in China van de beurs laten halen.”
Vision en slimme data
BMSvision, dat tot 2008 deel was van Barco, maar nu tot het Italiaanse Savio behoort, bouwt zelflerende camerasystemen die in-line weefsels inspecteren, weeffouten identificeren (schering-, inslag- en puntfouten), snijlijnen traceren,… Indien teveel fouten kan het systeem de machine stilleggen. Het Kortrijkse bedrijf laat zich echter vooral opmerken met zijn Manufacturing Execution Systemen (MES) waarmee het niet alleen actief is in textiel maar ook in kunststoffen en farma.
Het pakte uit met mobiele, draadloze oplossingen die data uit het productiepark opzuigen om die overzichtelijk en in bruikbare informatie (efficiëntie, kwaliteit, energieverbruik,…) weer te geven op tablet of smartphone. De MES loopt op Oracle en SQL Server. Nieuw waren de MyMES app voor iOS en Android met een cockpit, die de productiedata tegen kpi’s uitzet, en de alarmmodule. Een slimme armband roept de operator naar de machine die zijn aandacht vergt.
“We leveren turnkey en besteden niks uit. We produceren onze hard- en software zelf”, zei managing director Johan Schepens. Daar alleen last van Turkije. Al de rest zijn groeimarkten. Als het in de industrie moeilijker gaat, optimaliseert men immers het bestaande machinepark en vindt de klant de weg naar Kortrijk.
Maatwerk en… bouwen
“We gingen vier jaar geleden van start met de bouw van machines op maat”, zei Henk Lambrecht (45), CEO van QMatex uit Harelbeke. Daarbij maakt het bedrijf gebruik van basiscomponenten die het op de markt vindt. Een eerste klant vond het in Lyon (geweven zijdefluweel).
Sindsdien zijn er projecten geweest in China, India, Marokko en in eigen land. In de VS verzorgde het een project voor biomedisch textiel dat rond stents komt. “Ontwerpen, programmeren, assembleren en opstarten doen we bij ons.” Voor dit soort machines op maat participeert de klant mee in het risico. Die pakt meestal uit met een complex weefsel… en betaalt dan ook een voorschot. “Wij combineren mechanica met snelle sturingen”, zegt de burgerlijk ingenieur werktuigkunde die de textielmicrobe van thuis meekreeg.
Zijn vader (82) had een eigen weverij. “We gaan steeds meer de richting van IoT uit. Efficiëntie, opvolging,…” Er is bouwgrond gekocht bij Evolis in Kortrijk. De bouw, een investering van 3 à 4 miljoen euro, begint dit jaar. Het bedrijf maakt ondertussen meer dan 2 miljoen euro omzet met zeven mensen. Vooruitkijkend hoopt Lambrecht het komend decennium te groeien naar twintig mensen en een bedrijf “waar innoveren een gewoonte is.”
“We moeten steeds meer op maat werken, want er wordt gekopieerd”, zei Wim Matthys, CEO bij Matthys uit Waregem, dat 80% van de omzet in textiel vindt met oprolmachines, snijmachines en transportbruggen,… Dochterbedrijf Motiv (een fusie midden 2018 van Evilo en Elektro Industrie Van de Velde) specialiseert in spoel- en bobijnmolens maar verzorgt ook alle elektronica binnen de groep. Een derde tak is MGC Subcontracting dat specialiseert in het maken van rollen, metaal- en kunststofverwerking.
“De grootste omzet ooit maakten we vorig jaar (in 2018) en die gaan we overtreffen.” Er is een bouwaanvraag ingediend voor een 4.500 m² grote montagehal die men graag tegen mid-2020 op de huidige vestiging wil neerpoten. De groep telt een 120 medewerkers, waarvan 35 ingenieurs of één op vier, en maakt een 19 miljoen euro omzet. Zo’n 40 à 45% van de omzet wordt bij Belgische klanten gevonden.
Technisch geotextiel en non-wovens (meer dan 30% van de omzet) nemen daar een stevig aandeel in. “De toekomst is automatiseren. Denk aan het opzetten van bobijnen op de kriels. De cobots komen!” Hij hoopte nu zowat het eerste grote cobotcontract binnen te hebben. Matthys hoopt verticaal te integreren om zoveel mogelijk in huis te kunnen doen én te groeien. “Het grootste probleem is het personeel te vinden.” In de lente wierf het bedrijf een HR manager aan.
Niche
Cretes (Valtech Group) bouwt van ouds vlasmachines. Sinds twintig jaar ook hennepmachines voor composiettoepassingen. Hennepvezels kunnen drie meter lang zijn. “We willen een hennepvezel creëren om die te verwerken als vlas.” Daartoe moet de hennep correct geoogst én georiënteerd aangeleverd worden.
“In België is het echter moeilijk een kweekvergunning te krijgen.” Onlangs leverde Cretes een grote installatie aan Lithouwen. Dat Cannabidiol (CBD of medicinale hennep) een boost krijgt, zou wel eens een verschil kunnen maken. Trouwens ook voor een zusterbedrijf, Union, dat vandaag vlasoogstmachines, slijtmachines, keerders en oprolpersen bouwt.
Research
“Je moet durven ingenieurs vrij te maken. Anders geraak je niet vooruit”, zei Dieter Wittouck, CEO bij zusterfirma Valvan Baling Systems. Het bedrijf, dat machines bouwt voor het verdichten en verpakken van vezels, pakte uit met een sorteerinstallatie voor niet-herdraagbare tweedehandskledij die het type vezel herkent aan de hand van NIR (nabij infrarood) en een zelflerend algoritme. Men spreekt van Fibersort, naar de naam van het achterliggend Europese onderzoeksproject. Twee ingenieurs zijn er een jaar mee bezig geweest. “We verkochten al acht machines waarvan vijf in China.”
Hammer-IMS, een spin-off van KULeuven, ontwikkelde een technologie om materialen zeer nauwkeurig en contactloos te meten. IMS staat dan ook voor Industrial Inline Measurement Solution. Het bedrijf maakt gebruik van millimetergolven (M-rays) om diktes en gewicht van materialen te meten: plastic extrusies, papier maar ook wovens, coatings op textiel. De technologie is een duurzamer alternatief voor nucleaire oplossingen in sommige markten en is soms ook laser te vlug af want ze meet eveneens dwars doorheen kleur, niet-transparante en dikke materialen.
“De millimetergolftechnologie is minder complex dan x-ray en kan ook heel dikke materialen meten”, zei general manager en mede-oprichter Noël Deferm (34), ingenieur elektronica. Bovendien is het ook mogelijk om hiermee de chemische samenstelling van een materiaal af te leiden. “Maar we houden focus.” LRM en het Gemma Frisius fonds investeerden in de starter. Op de beurs liep bij het Duitse Dilo een gele demomachine. In een brug over een lopende band steken meerdere sensoren die de productie scannen en in realtime voor een kwaliteitscontrole zorgen.
“Zorg ervoor dat je beter bent”, zei Luc Beyne bij Machinebouw Tanghe uit Deerlijk. Het bedrijf bouwt en exporteert afwerkingsmachines: finishing, snijden, vouwen, verpakken van tapijt. Innoveren doet het in eerste instantie voor de Europese markt. “Durf te complex te zijn voor de concurrentie, uit China bijvoorbeeld.” Een keuze dus voor flexibele machines met een overvloed van parameters en instelmogelijkheden, eerder dan octrooien. “Onze kennis zit in het onzichtbare plc-gebeuren.” Het is nu crisis. “We zitten in overlevingsmodus.”
Duurzamer
“Als je van twee weken, vier weken kunt maken, of twee maanden…” glimlachte Technology Manager Stefan Vandendijk bij Purolator Engineered Filtration Products uit Sprimont (Luik). Het bedrijf produceert inoxfilters die o.a. voorkomen dat spinplaten (bij de extrusie van synthetische en cellulosevezels) blokkeren.
Die moeten echter geregeld vervangen worden. Maar als je de stoptijd kunt verbeteren… Het produceert ook filters die gebruikt worden bij de productie van hoogwaardige film, bijvoorbeeld voor de verpakkingsindustrie. En in de petrochemie vormen hun hete gasfilters een alternatief voor keramische uitvoeringen die al eens durven breken. Vroeger was het Bekaert Advanced Filtration en sinds eind 2017 deel van Parker Hannifin.
Groz-Beckert in Deerlijk (tot mei 2015 Bekaert Carding Solutions) bouwt componenten voor cardeermachines voor de groeiende non-wovenmarkt. Er wordt nog ruw materiaal aangekocht bij Bekaert. Er komt ronde koolstofstalen draad binnen. Die wordt koud in vorm gewalst waarna er stukken uit weggestanst worden om de tandendraad te bekomen. Na harden wordt die op spoelen van zo’n 50 kg gewikkeld en op voorraad gelegd. “Er zijn wel 500 verschillende soorten, afhankelijk van de toepassing, de snelheden, de machinemerken,…” zei managing director Jos Vancoppernolle.
Die draad wordt uiteindelijk heel precies op de cilinders van klanten-fabrikanten gewikkeld. De voorbije vier jaar is een bedrag van zeven cijfers geïnvesteerd in bestaande en nieuwe machines en installaties. “We mikken op hoge kwaliteit.” Op de beurs werd uitgepakt met een draad waarvan alleen de tand en niet de voet gehard wordt. Vroeger (met gas en vlam) oxideerde de draad. Nu met inductie en onder beschermde atmosfeer is er geen oxidatie meer.
Geen nabehandeling, dus. De technologie, die gepatenteerd is, bepaalt nauwkeuriger hoe diep en hoe hard gehard wordt. Ook de vorm van de tanden garandeert tot 30% meer output op de machine van de klant, rekent Vancoppernolle. De draad heeft minder massa. Het vergt minder energie om de cilinders draaiende te houden. “Met IP gaan we zorgzaam om.”
Sneller
Gilbos (Herdersem bij Aalst), dat machines bouwt die tapijtgarens produceren, ontwikkelde een revolutionair proces om tapijtgarens te twisten. Dat doet het bij 450 m/minuut tien tot twintig keer sneller dan anderen. Met perslucht. Dit twijnproces, rechtstreeks vanaf de extrusiebobijnen, loopt op dezelfde processnelheid als het heatsetten.
“Zo kunnen we beiden koppelen tot één zodat we een processtap uit de productie halen”, licht Erik Gilbos, derde generatie in het familiebedrijf, toe. De SmarTwist werd vier jaar geleden voor het eerst getoond. Nu is hij al bij een aantal Amerikaanse klanten geïndustrialiseerd. Stroomafwaarts vergt het wel het optimaliseren van een aantal parameters. Eigenlijk vergt het ook het ontwikkelen van een ander product, een ander tapijt.
Het geproduceerde garen is ‘minder perfect’ maar het is consistent in die imperfectie. De machine verbruikt alvast ook de helft minder energie. Het von Karman Instituut hielp daarbij. Gilbos ontwikkelde een eigen Industrie 4.0 softwareplatform (netwerken, benchmarking, zelfmonitorend en zelflerend). Twintig jaar geleden verkocht het bedrijf een kwart van zijn productie in West-Vlaanderen. Heel Europa is vandaag nog nauwelijks goed voor 5%.
“Een thuismarkt is wel cruciaal.” De VS is vandaag zijn grootste markt en daarna Azië. Normaal horen daar Turkije en Iran bij… maar nu niet meer, dus. In Azië en het Midden-Oosten staan concurrenten op. “De markt is op een slecht punt. Het is cyclisch maar het went nooit”, zei Gilbos. “Wij gaan bij het begin van zo’n cyclus onderuit maar komen er als eerste ook weer uit.”
Het bedrijf diversifieert en levert plaatbewerking, verspaning en oppervlaktebehandeling toe aan anderen. Recent investeerde het trouwens in zijn productieapparaat. Als geïntegreerd bedrijf maakt het zijn onderdelen zelf, werkt het modulair, design for manufacturing en maintainability,… “Met een M6-inbussleutel is 95% van onze nieuwe machine uit elkaar te halen.”
Door Luc De Smet
Lees ook dit: Belgische textielinnovaties vallen in de prijzen
