ENGINEERINGNET.BE - De Keersmaecker kon de jury overtuigen van haar project over ‘synonieme mutaties’ en hun mogelijke rol in de ontwikkeling van kanker.
Het menselijk genoom bestaat uit 20.000 genen, die ons lichaam omzet of ‘transcribeert’ tot mRNA. Die mRNA-moleculen worden op hun beurt vertaald naar aminozuurketens van eiwitten die onze cellen in staat stellen om hun specifieke functie te vervullen. Dat proces kan ontregeld geraken als een gen muteert, en in sommige gevallen ontstaan dan kankercellen.
De zoektocht naar genetische mutaties die kanker kunnen veroorzaken staat al jarenlang hoog op de wetenschappelijke agenda. Duizenden genomen van tumorcellen werden al in kaart gebracht. Over één type mutaties spreekt echter bijna niemand: synonieme mutaties.
Professor De Keersmaecker: “In tegenstelling tot ‘gewone’, niet-synonieme genetische mutaties veroorzaken synonieme mutaties geen veranderingen in de aminozuren van de eiwitten waarvoor ze coderen.
Daardoor lijkt het alsof ze niets doen en het dus ‘stille’ mutaties zijn die onmogelijk een rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van kanker. De aandacht van kankeronderzoekers ging de afgelopen jaren dan ook in de eerste plaats naar andere mutaties.”
Intussen weten we al van enkele synonieme mutaties dat ze de ontwikkeling van kanker wel degelijk kunnen bevorderen via een mechanisme dat we nog niet goed begrijpen. De komende jaren wil ik daarom samen met mijn team onderzoeken hoe synonieme mutaties een rol kunnen spelen.”
Om gevaarlijke synonieme mutaties op te sporen, wil zij gebruik maken van bestaande genoomdatabanken van tumorcellen. Haar onderzoek zal zich richten op datasets van onder andere bloedkankers zoals leukemie, maar ook op datasets van vaste tumoren zoals huid-, borst- en hersenkanker.
In totaal zullen zo’n 11.400 stalen geanalyseerd worden aan de hand van algoritmes die synonieme mutaties kunnen detecteren. Dat is nog nooit eerder gedaan, omdat synonieme mutaties volstrekt onbelangrijk leken.
In een tweede fase van het onderzoek zal het team nagaan welke synonieme mutaties die de algoritmes oppikten in staat zijn om cellen te transformeren tot kankercellen. Er zullen een vijftigtal mutaties in hun laboratorium getest worden om te weten te komen of deze synonieme mutaties wel zo onschuldig zijn als altijd werd gedacht.
Daarna worden ook de mechanismen bestudeerd waarmee deze synonieme mutaties kanker bevorderen, wat nieuwe inzichten kan geven waardoor ook niet-synonieme mutaties beter begrepen kunnen worden.
(bron: KU Leuven)
