Start nabootsen van oerknal in deeltjeslab CERN te Genève

Botsingen van bundels lood-208-kernen in de grote LHC-versneller creëren omstandigheden zoals in het allervroegste heelal voorkwamen, miljoensten van een seconde na de oerknal.

Trefwoorden: #Alice-detector, #atomen, #botsingen, #CERN, #deeltjeslab, #Genève, #gluonen, #heelal, #ionen, #jet-quenching, #kaonen, #LHC-versneller, #lodbundels, #lood, #lood-208-kernen, #oerknal, #plasma, #quark-gluonplasma, #quarks, #zon

Lees verder

research

( Foto: Nikhef )

ENGINEERINGNET.BE - Normaal versnelt de LHC-versneller protonen tot hoge energie, die bij botsingen de meeste fundamentele deeltjes en krachten blootleggen. Slechts enkele weken per jaar worden loodatomen versneld in dezelfde 27 kilometer lange cirkelbuis.

De experimenten met deze loodbundels, waarvoor nog geen twee gram verdampt lood-208 nodig is, duren tot december. Hieraan werken meer dan duizend wetenschappers uit honderd landen mee.

De Alice-detector is speciaal gebouwd voor het observeren van botsende zware ionen, zoals van lood. Bij zware-ionenbotsingen worden de eigenschappen verkend van het quark-gluonplasma dat onder extreme omstandigheden ontstaat.

De kerndeeltjes van de atomen, die uit drietallen quarks en gluonen bestaan, smelten door de immense botsingsenergie van de zware kernen tot een vloeistofachtig plasma. In het plasma heersen temperaturen tot honderdduizend maal hoger dan in het centrum van de zon.

De wetenschappers bij Alice bestuderen onder meer hoe het plasma van quarks en gluonen afkoelt en een explosieve storm van materiedeeltjes beginnen te vormen, zoals ook na de oerknal moet zijn gebeurd. Bij het proces treden ook fase-overgangen op, zoals in de alledaagse wereld waterdamp condenseert tot vloeistof.

De detector legt sporen vast van deeltjes als pionen en kaonen die in het inferno ontstaan. De manier waarop zulke deeltjes vrijkomen geeft inzicht in de omstandigheden binnen het ziedende plasma, het zogeheten jet-quenching. In voorgaande jaren werden de eerste aanwijzingen voor fase-overgangen gevonden.

De Alice-deeltjesdetector bevindt zich op circa 60 meter onder de grond in de baan van de ondergrondse LHC-versneller van CERN, op Frans grondgebied. De installatie weegt meer dan tienduizend ton en meet 16 bij 16 meter over een lengte van 26 meter.