Technologie voor directe waarneming exoplaneten getest in de ruimte

Een team met jonge sterrenkundigen heeft een coronagraaf getest door deze met een ballon 37 kilometer de lucht in te sturen, om in de toekomst exoplaneten in beeld te brengen.

Trefwoorden: #Canada, #coronagraaf, #exoplaneten, #Frans Snik, #Henk Hoevers, #HiCIBaS, #Quebec, #ruimtetelescoop, #SRON, #Universiteit Leiden, #Université Laval, #vloeibare-kristaltechnologie

Lees verder

research

( Foto: Universiteit Leiden )

ENGINEERINGNET.BE - De nieuwe technologie is ontwikkeld door de Nederlandse Universiteit Leiden en het Nederlandse ruimteonderzoeksinstituut SRON. 'Wij zijn met een groep jonge wetenschappers de eersten ter wereld die dit in de ruimte testen,' aldus de Leidse sterrenkundige Frans Snik.

Het Nederlandse team leverde een zogenoemde ‘vector-APP’-coronagraaf met bijbehorende algoritmes voor het sterrenkundige HiCIBaS-instrument, ofwel High Contrast Imaging Balloon System. Dit instrument is gebouwd door een groep Canadese studenten van de Université Laval in Quebec.

Een conventionele coronagraaf blokkeert sterlicht met een zwarte schijf, maar het extreme contrast van bijvoorbeeld aardachtige exoplaneten met hun moederster vereist geavanceerdere methodes.

Daarom ontwikkelt het Nederlandse team coronagrafen die het licht in de halo rondom een ster wegsluizen met behulp van vloeibare-kristaltechnologie, wat oorspronkelijk ontwikkeld is voor beeldschermen.

Het team is al bezig om grote telescopen op aarde uit te rusten met deze techniek. Zulke telescopen hebben een hoog scheidend vermogen en een hoge gevoeligheid, maar het fonkelen van sterren door turbulentie in de aardatmosfeer limiteert het contrast dat behaald kan worden voor directe waarnemingen van exoplaneten.

In de ruimte is het lastig om een even goed scheidend vermogen en gevoeligheid te halen - grote telescopen passen niet in een raket passen - maar het is juist makkelijker om een hoog contrast te halen.

Snik: 'Doel is om een contrast te halen van één op meer dan een miljard met toekomstige ruimtemissies. Met onze test zetten we de eerste belangrijke stappen in die richting. De komende maanden zullen we onze data in detail analyseren. Wanneer ons instrument weer terug is op aarde, kunnen we ook onze optische componenten inspecteren.'

HiCIBaS is een tussenstap op weg naar een ruimtetelescoop waaraan de Universiteit Leiden als SRON kunnen bijdragen met nieuwe technologieën op het gebied van optica, zeer gevoelige detectoren en complexe regeltechniek.

Henk Hoevers (SRON): 'In de toekomst willen we de atmosfeer van een exoplaneet bestuderen die op de aarde lijkt en dan moet alles in ons instrument kloppen. De gecombineerde technische kennis die we nu ontwikkelen is daarvoor essentieel.'


Op de foto (vlnr.):
Steven Bos, Frans Snik, Chris de Jonge en David Doelman bij de witte gondel met het meetinstrument. De ballon aan de gondel is slechts een hulpballon voor de lancering: de hoofdballon is zo'n tien keer groter.